چرا نیاز داریم گاهی برای پیدا کردن زندگی در احساس شگفتی گم شویم؟

   احساس شگفتی یا Awe یک تجربه عاطفی نیرومند و پیچیده است که در مواجهه با چیزی بسیار بزرگ‌تر، قدرتمندتر یا پیچیده‌تر از خودمان به وجود می‌آید. این احساس می‌تواند در مواجهه با پدیده‌های طبیعی، آثار هنری، ایده‌های عمیق یا حتی تعاملات اجتماعی عمیق ایجاد شود. بررسی این احساس یک حوزه نسبتا جدید در مطالعه روانشناسی است، اما تا به حال تأثیرات قوی و مثبتی بر بهزیستی افراد نشان داده است. در دنیای پرمشغله امروز، پرورش احساس شگفتی می‌تواند به ما کمک کند تا از زندگی خود لذت بیشتری ببریم و با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیاییم. با ایجاد فرصت‌هایی برای تجربه شگفتی، مانند گذراندن وقت در طبیعت، گوش دادن به موسیقی، یا یادگیری چیزهای جدید، می‌توانیم سلامت روان خود را بهبود بخشیم و زندگی خود را غنی‌تر کنیم.

ویژگی‌های اصلی احساس شگفتی:

احساس فروتنی: فرد در مقایسه با چیزی که باعث شگفتی او شده احساس فروتنی و شاید کوچکی می‌کند.

احساس تعجب و حیرت: فرد در مقابل عظمت و پیچیدگی چیزی که مشاهده می‌کند احساس تعجب و حیرت می‌کند.

احساس احترام و تحسین: فرد به چیزی که باعث شگفتی او شده احترام می‌گذارد و آن را تحسین می‌کند.

احساس اتصال به چیزی بزرگ‌تر: فرد احساس می‌کند به چیزی بزرگ‌تر از خود متصل شده است.

احساس آرامش و سرخوشی: شگفتی می‌تواند احساس آرامش، سرخوشی و رضایت را به همراه داشته باشد.

برخی عوامل مهم در ایجاد احساس شگفتی:

تماشای پدیده‌های طبیعی: مانند آسمان شب پرستاره، اقیانوس وسیع، کوه‌های بلند

تماشای آثار هنری: مانند موسیقی، نقاشی، مجسمه‌سازی

مطالعه و بررسی ایده‌های عمیق: مانند فلسفه، علم، معنویت

حضور در تعاملات اجتماعی: مانند عشق، دوستی، همدلی

 ماریا مونروی[1] و دکر کلتنر[2] از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی اخیرا در مورد «شگفتی» شگفتی مقاله‌ای منتشر کرده‌اند و روش‌هایی را که می‌توانیم آن را در زندگی خود به دست آوریم بررسی کرده‌اند. طبق گفته نویسندگان،  احساس شگفتی پنج فرایندی را فعال می‌کند که سلامت روان و جسمی را بهبود می‌بخشد:

تغییرات فیزیولوژیکی: مطالعات روابط قابل توجهی بین شگفت‌زدگی و تغییرات نوروفیزیولوژیکی نظیر بهبود فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک، کاهش تحریک سمپاتیک (یعنی سطح پایین‌تر پاسخ‌های استرس)، کاهش التهاب، کاهش فعالیت شبکه حالت پیش‌فرض (یک ناحیه مغز مرتبط با تأمل بر حالات درونی خود) و افزایش اکسی‌توسین پیدا کرده‌اند.

تغییر خود: تمرکز بیش از حد بر خود با مسائل مختلف سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب، درگیری با تصویر بدن، خودآزاری، سوء مصرف مواد، اختلالات خوردن و همچنین مشکلات اجتماعی از جمله پرخاشگری، نژادپرستی، قلدری و بددهنی مرتبط بوده است. با این حال، تجربه شگفتی تمرکز بر خود را کاهش می‌دهد، همان‌طور که افراد مختلف در مطالعات آزمایشگاهی، دفترچه‌های روزانه، تصویربرداری از طبیعت یا  هنر بصری و مطالعات انجام شده در محیط‌های طبیعی مستند کرده‌اند.

همکاری اجتماعی: تجربیات شگفت‌زدگی، هم در آزمایشگاه و هم در محیط‌های طبیعی، همکاری، فداکاری، مشارکت و سایر اشکال نوع‌دوستی را افزایش می‌دهند.

انسجام و یکپارچگی اجتماعی: احساس شگفتی می‌تواند با تقویت احساس تعلق به شبکه‌های اجتماعی، افراد را بیشتر به دنیای اجتماعی و طبیعی خود متصل کند. داشتن شبکه‌های اجتماعی قوی یکی از بزرگ‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های سلامت روان و جسمی مثبت است.

معنای بیشتر: معنا، یا حس هدف، برای فهم زندگی ما، ارتباطات بین حال و گذشته ما، ارزش‌ها و روابط ما با دیگران ضروری است. تجربیات شگفت‌زدگی می‌توانند ظرفیت معنابخشی به امور را در ما رشد دهند و به ما کمک کنند تا احساس کنیم بخشی از چیزی بزرگتر هستیم.

پی‌نوشت:  بخش‌هایی از این مقاله برگرفته از مقاله دکتر وینیتا متا[3] در مورد این موضوع است.
توجه: این مطلب صرفاً یک مرور کلی بر موضوع است و برای درک عمیق‌تر آن، نیاز به مطالعه بیشتر و تخصصی‌تر است.

[1]. Monroy, M.

[2] . Keltner, D.

[3]. Vinita Mehta Ph.D., Ed.M.