گروه درمانی تحلیلی

گروه‌درمانی، شکلی از درمانِ شخصی است که در بستر یک گروه 8 الی 12 نفره اتفاق می‌افتد. برخی از روان‌شناسان مانند جودی هس بر این باورند که "گروه درمانی چه بسا از درمان فردی تحول‌آفرین‌تر و قدرتمندتر است". گرچه انواع مختلفی از گروه‌درمانی وجود دارد، اما جملگی در یک وجه مشترک هستند: افراد برای بهبود زندگی خود گرد هم می‌آیند و از رهبریِ یک درمانگرِ گروهیِ آموزش دیده بهره‌مند می‌شوند. اعضای گروه معمولاً یک بار در هفته و به مدت 90 دقیقه یکدیگر را ملاقات می‌کنند. این جلسات می‌تواند کوتاه‌مدت و چندماهه باشد و یا چندین سال به طول انجامد.

چرا گروه‌درمانی مفید است؟

1) گروه‌درمانی به شما نشان می‌دهد که تنها نیستید.

یالوم در کتاب روان‌درمانی گروهی می‌نویسد: «بسیاری از افراد با این فکر پا به جلسۀ درمان می‌گذارند که در مشکلات خود همتایی ندارند. گمان می‌کنند افکار، انگیزه‌ها و خیالات ترسناک و غیرقابل‌قبولی دارند که در هیچ‌کس نیست. درحالی‌که ما در هیچ یک از مبارزه‌هایمان تنها نیستیم.» برای مثال یالوم از اعضای گروهی که خود رهبری‌اش را برعهده داشت، خواست تا یکی از رازهای زندگی خود را به طور ناشناس برای او بفرستند. یالوم می‌گوید که آن رازها "به طرز شگفت‌انگیزی" شبیه یکدیگر بودند. محتوای مشترک آن رازها این بود که افراد احساس بی‌کفایتی و ناکافی بودن داشتند، احساس تنهایی می‌کردند، نگران بودند که نتوانند از کسی مراقبت کنند یا کسی را دوست داشته باشند و دستۀ سومِ رازها شامل نوعی راز جنسی بود. در واقع، درمان گروهی همین انزوا و بیگانگی را در ما کم می‌کند و این حس را می‌دهد که «همه با هم هستیم» و رنج بخشی از زندگی آدمی است. 

2) گروه درمانی کمک دادن و کمک گر‌فتن را تسهیل می‌کند.

گاه این تصور غلط دربارۀ گروه‌درمانی وجود دارد که اعضا به‌نوبت از درمانگر کمک می‌گیرند و الباقی نظاره‌گر هستند. اما در گروه‌درمانی فقط درمانگر نیست که حمایت می‌دهد. افراد گروه برای حمایت، برای بازخورد و برای ارتباط به یکدیگر روی می‌آورند. برای مثال؛ یکی از اعضای گروه احساس تنهایی می‌کند و نمی‌داند چگونه دوست پیدا کند. گروه به صحبت‌های او گوش می‌دهد، از او حمایت می‌کند و این به‌خودی‌خود از تنهایی فرد می‌کاهد. اعضای گروه تجربیات خود در دوست‌یابی را با او به اشتراک می‌گذارند و می‌گویند که چگونه از احساس تنهایی خود کم می‌کنند. درمانگر نیز در کنار آن‌هاست و این جریان را هدایت می‌کند.

3) گروه درمانی کمک میکند که «صدای خود» را پیدا کنید.

پیداکردن صدا یعنی اینکه شما به احساسات و نیازهای خود آگاه شوید و آن را ابراز کنید. گروه درمانگر، اعضا را تشویق می‌کند تا به احساسات خود در جلسه توجه کنند و دربارۀ آن حرف بزنند. یالوم می‌گوید: «بسیاری از افراد هنگام تعامل با دیگران نمی‌دانند که چه حسی دارند؛ زیرا که خودِ آن تعامل برایشان سخت و چالش‌برانگیز است. این یکی از چیزهایی است که من در گروه‌هایم بیش از هر چیز به آن توجه می‌کنم.»

4) درمان گروهی به شما کمک می‌کند که با خود و با دیگران رابطۀ سالم‌تری برقرار کنید.

گاه افراد به‌روشنی نمی‌دانند که چرا روابطشان خوب پیش نمی‌رود. در فضای امنِ گروه، فرد می‌تواند بازخورد صادقانه‌ای از دیگران بگیرد و متوجه تأثیر رفتار و عمل خود بر دیگری بشود. برای مثال اعضا ممکن است به یکدیگر بازخورد بدهند: «دوست داریم که به تو نزدیک بشویم؛ اما انگار ما را در فاصله نگه می‌داری.»، «این مرا آزار می‌دهد که همیشه سکوت را می‌شکنی.»، «وقتی چیزی را به اشتراک می‌گذاری، بی‌صبر می‌شوم؛ چون خیلی طول می‌کشد تا به اصل مطلب برسی». گروه فرصتی برای دیدن است؛ دیدنِ اینکه ما در لحظه چگونه با دیگران و با خودمان ارتباط برقرار می‌کنیم.

از سوی دیگر، اعضای گروه تشویق می‌شوند تا راه‌های دیگری برای ارتباط را امتحان کنند. مثلاً به‌جای اینکه از یک نفر  سؤال بپرسید به او توضیح دهید که چرا این سؤال برای شما پیش آمده. به‌جای اینکه دوستتان را نصیحت کنید، چیزی که باعث شده برای نصیحت‌کردن ترغیب شوید را با او در میان بگذارید. در واقع، در فضای گروه شما گزینه‌های دیگری را که وجود دارد، می‌بینید و تمرین می‌کنید. این کمک می‌کند تا از بندِ الگوهای ارتباطی تکراری و همیشگی خود رها شوید.

5) گروه به مثابۀ آشیانه امن

اعضای گروه، مهارت‌ها و شیوه‌های ارتباطیِ جدیدی را که آموخته‌اند، به پشتوانۀ گروه به بوتۀ آزمایش می‌گذارند. ابتدا آن‌ها را در بستر گروه تمرین می‌کنند، بازخورد می‌گیرند و اعتماد به نفسشان برای اجرای آن در جهانِ بیرون از گروه بیشتر می‌شود. حمایت اعضای گروه در بین جلسات با آن‌هاست. چرا که وقتی می‌دانید گروهی هست که به شما اهمیت می‌دهد، تجربیاتتان را می‌شنود، جسورتر می‌شوید. دانستن اینکه کسی دست شما را خواهد گرفت، فرصت پریدن را بیشتر می‌کند. علاوه بر تقویت مهارت‌های ارتباطی، کاهش انزوا و یافتن صدای خود، درمان گروهی به‌ویژه برای افرادی که با افسردگی، اضطراب اجتماعی و گذرهای زندگی سروکار دارند، بسیار ارزشمند است.