گاهی فکر می‌کنیم که همه چیز در گذشته بهتر و راحت‌تر بود، این یکی از بازی‌هایی است که ذهن با ما می‌کند به خصوص وقتی که احساس آسیب‌پذیری یا آشفتگی کنیم.

با این حال به ندرت اتفاق می‌افتد که در گذشته اوضاع واقعاً آنطور که ما فکر می‌کنیم بهتر بوده باشد. روانشناسان این الگوی نادرست فکری را یک سوگیری شناختی می‌دانند. این سوگیری به این دلیل اتفاق می‌افتد که وقتی به گذشته فکر می‌کنیم در مورد افراد، مکان‌ها و رویدادها به صورت انتزاعی فکر می‌کنیم و وقتی تفکرمان انتزاعی باشد بیشتر تمایل داریم که روی کلیات مثبت بیش ‌از جنبه‌ها و جزئیات ناخوشایند تمرکز کنیم.

به طور مثال، به تعطیلاتی که 5-6 سال پیش با خانواده گذراندید فکر کنید؛ معمولا بیشتر تمایل دارید که در مورد مکالمه‌های لذت‌بخش،‌ غذاهای خوبی که خوردید و عکس‌های جالبی که از خانواده گرفتید به خود یادآوری کنید. احتمالا به خاطر ندارید که کاناپه‌ای که پنج شب متوالی روی آن خوابیدید تا چه اندازه ناراحت بود، اینکه در کل سفر سرما خورده بودید و چطور برنامه سفرتان تحت تأثیر آب و هوای بد قرار گرفت و لازم به ذکر نیست که بودن در کنار کل خانواده و فامیل برای یک هفته تمام، گاه تا چه اندازه می‌تواند استرس‌آور باشد.

به عبارت دیگر جزئیات منفی در مورد وقایع گذشته با گذشت زمان از حافظه ما کمرنگ‌تر می‌شود در حالیکه جنبه‌های مثبت تجربه هم‌چنان باقی می‌ماند. البته این اتفاق خوبی است که می‌افتد چون ذهن ما را در چارچوب مثبتی در لحظه حال نگه می‌دارد و اگر ذهن ما این طور کار نمی‌کرد احتمالاً به تعطیلات مشابهی در سال آینده نمی‌رفتیم و فعالیت‌های مشابه دیگری که برای بهزیستی روانشناختی ما مهم هستند را انجام نمی‌دادیم.

افرادی که بیش از تجربیات مثبت، تمایل به یادآوری تجربیات منفی دارند احتمالاً به اختلالات خلقی بیشتری مانند افسردگی مبتلا می‌شوند، با اینکه این سازوکار یک سوگیری شناختی است با این حال مانند بسیاری از سوگیری‌های شناختی دیگر اهداف مهمی دارد. با این وجود می‌تواند پیامدهای منفی هم با خود به همراه داشته باشد،‌ برای مثال این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که ما در روابط مشکل‌ساز باقی می‌مانیم، هرچقدر زمان بیشتری از تجارب ما و تأثیرات برگرفته از یک رابطه غیرحمایت‌گرایانه و آسیب‌زا گذشته باشد بیشتر احتمال دارد که اجازه دهیم خاطرات خوب جای خاطرات منفی را گرفته و شاید رفتارهای غیرقابل گذشت را فراموش کنیم.

محققان می‌گویند که بهترین روزهای ما معمولا در پیش روی ما است و نه در گذشته،‌ به طور مثال مطالعه‌ای مسیر خوش‌بینی افراد را در طول زمان دنبال کرد. این محققان به این نتیجه رسیدند که خوش‌بینی افراد در دهه بیست سالگی‌شان در کمترین حد است و در دهه‌های سی و چهل به تدریج افزایش پیدا می‌کند و در دهه پنجاه به بالاترین حد خود می‌رسد و بعد از آن کاهش پیدا می‌کند. مطالعه دیگری در کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا نشان داد که خوش‌بینی با افزایش سن بالاتر می‌رود.

به عبارت دیگر شواهد خوبی وجود دارد که رضایت‌‌بخش‌ترین روزهای زندگی‌تان به لحاظ ذهنی هنوز در راه است. از نگاه به گذشته و لذت بردن از خاطرات آن خودداری نکنید اما مهم است که گذشته را بهانه‌ای برای نارضایتی از زمان حالتان قرار ندهید.