چگونه از دوستی که از خشونت خانگی رنج می‌برد حمایت کنیم؟

خشونت خانگی، مسئله‌ای‌ست که دارای وجوه گوناگون روانشناختی، اجتماعی‌و فرهنگی‌ست. این پدیده، صرفاً محدود به اعمال فیزیکی نبوده و طیف گسترده‌ای از رفتارهای کنترل‌گرانه، تحقیرآمیز و تهدیدآمیز را شامل می‌شود که با هدف اعمال قدرت و سلطه بر فرد مقابل صورت می‌گیرد.

تعریف و ابعاد خشونت خانگی

از منظر روانشناسی، خشونت خانگی به هرگونه رفتار عمدی و تکراری اطلاق می‌شود که با هدف ایجاد ترس، آسیب یا کنترل بر فرد دیگری صورت می‌گیرد. این رفتارها می‌توانند به صورت فیزیکی، جنسی، عاطفی، روانی یا اقتصادی بروز کنند. خشونت خانگی، صرفاً محدود به روابط زوجین نبوده و می‌تواند در هر نوع رابطه خانوادگی، از جمله روابط بین والدین و فرزندان و همشیره‌ها رخ دهد.

تأثیرات روانشناختی خشونت خانگی

خشونت خانگی، تأثیرات مخرب و طولانی‌مدتی بر افراد می‌گذارد. از جمله این تأثیرات می‌توان به اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، آسیب به عزت نفس، احساس گناه، ترس، انزوا و حتی تلاش برای خودکشی اشاره کرد. کودکان شاهد خشونت خانگی نیز ممکن است دچار اختلالات رفتاری، عاطفی و شناختی شوند.

عوامل مؤثر بر بروز خشونت خانگی

عوامل متعددی در بروز خشونت خانگی نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به عوامل فردی (سابقه خشونت در خانواده، اختلالات شخصیتی،‌ نقص‌های نوروبیولوژیک، اعتیاد)، عوامل اجتماعی ( مانند نابرابری جنسیتی، هنجارهای اجتماعی پذیرفته شده در مورد خشونت) و عوامل فرهنگی (مانند باورهای فرهنگی در مورد نقش جنسیتی) اشاره کرد.

کمک به آسیب‌دیدگان خشونت خانگی

حمایت از این افراد اقدامی انسانی و مسئولانه است که نیازمند دانش و مهارت‌های خاص است.‌ از جمله راه‌های مؤثر برای کمک به این افراد بدین شرح است:

ایجاد فضایی امن و حمایتی

فراهم آوردن محیطی آرام و به دور از سرزنش، اولین قدم برای ایجاد حس امنیت و اعتماد در فرد آسیب‌دیده است. این فضا می‌تواند به او کمک کند تا بدون ترس از قضاوت، احساسات خود را ابراز کند و به تدریج به زندگی عادی بازگردد.

گوش دادن فعالانه

با دقت به صحبت‌های او گوش دهید و بدون قطع کردن کلام، به احساسات او احترام بگذارید. از این طریق به او نشان می‌دهید که برایش اهمیت قائلید و آمادهٔ شنیدن حرف‌های او هستید.

اعتباربخشی به عواطف

آسیب‌دیدگان خشونت خانگی طیف گسترده‌ای از احساسات مخلوط را تجربه می‌کنند که معمولاً با هم در تضاد هستند. برخی از این احساسات عبارتند از:
- ترس و وحشت از تکرار خشونت، آیندهٔ نامعلوم و تنهایی.
- احساس شرم و گناه نسبت به اتفاقاتی که پشت سر گذاشته است.
- عصبانیت از فرد آزارگر و شرایط موجود
- احساس بی‌ارزشی
- احساس تنهایی، انزوا و تمایل به دوری از دیگران
- احساس سردرگمی و مشکل در تصمیم‌گیری به دلیل تردید نسبت به ادراک و توانمندی‌های خود
- عشق و وابستگی به فرد آزارگر علی‌رغم آگاهی از آسیب‌هایی که به او وارد کرده است.
- امیدواری به آینده‌ای بهتر
بنابراین، بهتر است به او یاد‌آور شوید که احساساتش طبیعی هستند و نیازی نیست بابت تجربهٔ آن‌ها احساس شرمندگی کند. به رسمیت شناختن احساسات، به او کمک می‌کند تا عواطف متفاوت خود را تاب بیاورد و به تدریج آن‌ها را تنظیم کند.

حمایت عملی

تا حدی که فرصت و امکان آن را دارید در انجام کارهای روزمره به او کمک کنید تا بتواند روی بهبودی خود تمرکز کند.
با او همراهی کنید تا یک برنامه روزانه برای خودش ایجاد کند که شامل فعالیت‌هایی باشد که به او احساس خوبی می‌دهد.
اگر برایتان مقدور است به او کمک کنید تا محل سکونت امنی پیدا کند.

تشویق برای جستجوی کمک حرفه‌ای

او را به مراجعه به متخصصان سلامت روان ترغیب کنید تا در یک فضای درمانی امن و مناسب، به سوی التیام و ترمیم گام بردارد. درمانگر می‌تواند به او کمک کند تا با آسیب‌های روانی ناشی از خشونت خانگی کنار بیاید، ظرفیت‌های روانی لازم برای مقابله با مشکلات را رشد دهد، نقش خود در روابط را بیشتر بررسی کند و بر روی الگوهای ارتباطی‌ای تأمل کند که ممکن است مجدداً به حضورش در روابط آسیب‌زا در آینده ختم شوند.

صبر و شکیبایی

بهبودی پس از خشونت خانگی، فرایندی زمان‌بر است. صبور باشید و به او زمان دهید تا زخم‌های روانی خود را ترمیم کند. فشار آوردن به او برای بهبودی سریع‌تر، ممکن است باعث شود که او احساس کند تحت فشار است و از شما فاصله بگیرد.

مراقبت از خود به عنوان دوست

در کنار حمایت از دوستتان، به نیازهای خود نیز توجه کنید. حفظ سلامت جسمی و روانی خود، به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهتر به دیگران کمک کنید. حمایت از دیگران می‌تواند بسیار انرژی‌‌بر باشد و ممکن است احساس خستگی و فرسودگی در شما ایجاد کند. به همین دلیل، مهم است که از خود نیز در ابعاد گوناگون مراقبت کنید. شما نیز خود را از حمایت عاطفی دیگران بهره‌مند کنید و به علایقتان بپردازید.

حفظ فردیت و ممانعت از درهم‌آمیختگی روانی

در ارتباط با دوست یا عزیزی که از تجربه تلخ خشونت خانگی رنج می‌برد، ممکن است احساسات گوناگونی نظیر همدردی، اندوه، سردرگمی، نفرت، خشم، ترس و اضطراب بر ما چیره شوند. لازم است به یاد داشته باشید همدلی موثر با دوستتان به معنای همانند‌سازی کامل با او و غرق شدن در عواطفی که او تجربه می‌کند نیست. درهم‌آمیختگی روانی با دوستتان، شاید به ظاهر تسکین موقتی برای او باشد اما در بلندمدت نه تنها گرهی را باز نمی‌کند بلکه احتمالاً به احساس درماندگی و یا کینه‌توزی در هر دوی شما دامن می‌زند.

محدودیت‌های حمایت

به یاد داشته باشید که شما به عنوان دوست، نمی‌توانید تمام مشکلات دوستتان را با تکیه بر ایثار خود و به شکل یک‌جانبه حل کنید. شما می‌توانید به او حمایت عاطفی و عملی ارائه دهید، اما نتیجه نهایی، تحت کنترل شما نیست. همچنین، مهم است که بدانید که روند بهبودی زمان‌بر است و ممکن است فراز و نشیب‌هایی داشته باشد.

معرفی منابع حمایتی

اطلاعاتی در مورد مراکز مشاوره، پناهگاه‌ها و خطوط کمک‌رسانی به او بدهید تا بتواند از خدمات تخصصی بهره‌مند شود. این منابع می‌توانند به او کمک کنند تا اطلاعات بیشتری در مورد حقوق خود کسب کند و راه‌های قانونی محافظت از خویش را نیز بشناسد.

اهمیت رویکرد جامع

برای بهبودی آسیب‌دیدگان خشونت خانگی، نیازمند رویکردی جامع هستیم که شامل حمایت‌های روانشناختی، اجتماعی و قانونی باشد. همکاری با متخصصان حوزه سلامت روان، مددکاران اجتماعی و وکلای متخصص در امور خانواده می‌تواند به بهبود نتایج درمان کمک کند.

توجه: این مقاله، صرفاً یک مرور کلی بر موضوع خشونت خانگی بوده و جایگزین مشاوره تخصصی نیست.